همه نمکها ویژگیهای مشترکی دارند. برخی از این ویژگیها که در بیشتر نمکها وجود دارد عبارتند از:
- پیوند یونی
- نقطه ذوب بالا
- رسانایی الکتریکی در حالت مذاب یا محلول
- ساختار بلوری
رنگ نمک
نمکها به شکل جامد، معمولاً شفاف یا بیرنگ هستند. در بسیاری از نمکها شفافیت یا کدری به اندازه تکبلورهایِ ترکیب مرتبط است. به دلیل بازتاب نور از کریستالیت (Crystallite)، بلورهای بزرگ معمولاً شفاف و دانههای پودر یا پلیکریستالی کدر هستند. نمکها رنگهای گوناگونی دارند که برخی در زیر آورده شدهاند.
نمک | فرمول | رنگ |
---|---|---|
سدیم کرومات | Na2CrO4𝑁𝑎2𝐶𝑟𝑂4 | زرد |
پتاسیم دیکرومات | K2Cr2O7𝐾2𝐶𝑟2𝑂7 | نارنجی |
کبالت(II) نیترات | Co(NO3)2(H2O)6𝐶𝑜(𝑁𝑂3)2(𝐻2𝑂)6 | قرمز |
مس(II) سولفات | CuSO4.5H2O𝐶𝑢𝑆𝑂4.5𝐻2𝑂 | آبی |
پتاسیم پرمنگنات | KMnO4𝐾𝑀𝑛𝑂4 | بنفش |
نیکل(II) کلرید | NiCl2(H2O)4𝑁𝑖𝐶𝑙2(𝐻2𝑂)4 | سبز |
سدیم کلرید | NaCl𝑁𝑎𝐶𝑙 | بیرنگ |
منیزیم سولفات هفت آبه | MgSO4.7H2O𝑀𝑔𝑆𝑂4.7𝐻2𝑂 | سفید |
طعم و بوی نمک
نمکها همچنین طعم و مزههای متفاوتی دارند و پنج مزه اصلی را شامل میشوند.
- شور: سدیم کلرید
- شیرین: سرب(II) استات Pb(C۲H۳O۲)۲𝑃𝑏(𝐶۲𝐻۳𝑂۲)۲
- ترش: پتاسیم بیتارترات با فرمول Pb(KC۴H۵O۶)۲𝑃𝑏(𝐾𝐶۴𝐻۵𝑂۶)۲
- تلخ: منیزیم سولفات
- «اومامی» (Umami): مونوسدیم گلوتامات Pb(C۵H۸NO۴Na)۲𝑃𝑏(𝐶۵𝐻۸𝑁𝑂۴𝑁𝑎)۲
نمکهای قوی که از واکنش اسید و بازهای قوی تشکیل می شوند و فراریت کمی دارند، ترکیبات بیبویی هستد. در مقابل نمکهای ضعیف بو و رایحه دارند.
انحلال پذیری نمک ها
بهطور معمول ترکیبات یونی انحلالپذیری بالایی در محلوهای آبی یا قطبی دارند. این ترکیبات پس از حل شدن، به آنیون و کاتیونهای سازنده نمک تجزیه میشوند. میزان انحلالپذیری نمکها توسط «انرژی شبکه» (Lattice Energy) و برهمکنش یونها با حلال در بلورهای نمک مشخص میشود.
در زیر برخی از نمکها که انحلالپذیری مشابهی دارند فهرست شدهاند.
- نمکهای سدیم، پتاسیم و آمونیوم در آب حل میشوند. آمونیوم هگزاکلروپلاتینات با فرمول شیمیایی (NH۴)۲PtCl۶(𝑁𝐻۴)۲𝑃𝑡𝐶𝑙۶ و پتاسیم کبالتینیتریت با فرمول K۳[Co(NO۲)۶]𝐾۳[𝐶𝑜(𝑁𝑂۲)۶] جزو مواردی هستند که از این قاعده پیروی نمیکنند.
- بسیاری از نیتراتها و سولفاتها به جز باریم سولفات، کلسیم سولفات (CaSO۴)(𝐶𝑎𝑆𝑂۴) و سرب(II) سولفات (PbSO۴)(𝑃𝑏𝑆𝑂۴)
- کربناتهای فلزی نامحلول هستند. سدیم کربنات، پتاسیم کربنات (K۲CO۳)(𝐾۲𝐶𝑂۳) و آمونیوم کربنات با فرمول شیمیایی (NH۴)۲CO۳(𝑁𝐻۴)۲𝐶𝑂۳ کربناتهای فلزی محلول در آب هستند.
رسانایی نمک ها
نمکها ترکیباتی نارسانا و عایق الکتریکی هستند. اما به صورت محلول و مذاب توانایی رسانایی الکتریسیته دارند و میتوان از آنها برای الکترولیت استفاده کرد.
نقطه ذوب چیست؟
نمکها به دلیل ساختار بلوری و انرژی شبکه بالا نقطه ذوب بالایی دارند. نمکهای مذاب انرژی شبکه پایینی دارند و در دمای اتاق به صورت مایع هستند.
نام گذاری نمک ها
مانند نامگذاری ترکیبات یونی، نمکها به صورت زیر نامگذاری میشوند، اما معمولاً به نام کاتیونهای سازنده شناخته میشوند.
نام کاتیون + نام آنیون
در جدول زیر برخی از کاتیونها و آنیونهای نمکساز رایج فهرست شدهاند.
کاتیونهای نمکساز | |
---|---|
کاتیون | یون |
آمونیوم | NH+4𝑁𝐻4+ |
کلسیم | Ca2+𝐶𝑎2+ |
آهن | Fe2+𝐹𝑒2+ و Fe3+𝐹𝑒3+ |
منیزیم | Mg2+𝑀𝑔2+ |
پتاسیم | K+𝐾+ |
پیریدینیم | C5H5NH+𝐶5𝐻5𝑁𝐻+ |
سدیم | Na+𝑁𝑎+ |
مس | Cu2+𝐶𝑢2+ |
آنیونهای نمکساز | |
آنیون | یون |
استات | CH3COO−𝐶𝐻3𝐶𝑂𝑂− |
کربنات | CO2−3𝐶𝑂32− |
کلرید | Cl−𝐶𝑙− |
سیانید | C≡N−𝐶≡𝑁− |
فلورید | F−𝐹− |
نیتریت | NO−2𝑁𝑂2− |
اکسید | O2−𝑂2− |
فسفات | PO3−4𝑃𝑂43− |
سولفات | SO2−4𝑆𝑂42− |